Kookboek van de Amsterdamse Huishoudschool

Met een boekenmarkt in het vooruitzicht waar ik ga proberen de verzameling kookboeken uit te breiden, vandaag maar eens aandacht voor een exemplaar die al in mijn kast staat.
Een beroemde is het, hele generaties zijn opgegroeid met dit Kookboek van de Amsterdamse Huishoudschool van mevrouw C.J. Wannée. De 1e druk verscheen in 1910, zelf heb ik de 12e druk een herziene en bijgewerkt exemplaar door R. Lotgering-Hildebrand.
Deze druk verscheen in ongeveer 1950, werd aangepast aan de tijd maar het karakter bewaard.



Het is een uiterst informatief boek waarbij je je realiseert dat het koken op gas of elektrisch in die tijd nog behoorlijke noviteiten waren. Koken op gas was al meer gemeengoed maar het koken op kolen of petroleum kwam nog veelvuldig voor. De voor- en nadelen van deze manieren worden uitgebreid beschreven, ook is er een apart hoofdstukje gewijd aan de hooikist. De voordelen van de hooikist, goedkoop en duurzaam, worden de laatste jaren herontdekt.

Calorietjes tellen en kijken naar het percentage aan mineralen en vitaminen kon met behulp van de zeer uitgebreide voedingsmiddelentabel die met toestemming van het voorlichtingsbureau van de Voedingsraad werd gepubliceerd.

Een leidraad voor 'het jonge gezin' met betrekking tot de ideale keukeninventaris mag ook niet ontbreken. Wat dat betreft is er niet eens zoveel veranderd al zullen de meesten geen stelletje meer in huis hebben voor zeep, zand en soda, hooguit ter decoratie. Een lepelrek, eierrekje, teiltjes, puddingvormen, koekenpannen, trechter, blikopener, braadpannen,fluitketel, vergiet, het meeste staat ook standaard in onze keukens.

Erg leuk om te lezen is het hoofdstuk over de keuken zelf, waar moet het aan voldoen . Volgens de auteur is de keuken één van de stiefmoederlijke vertrekken in het huis . Een slecht ingerichte keuken kan invloed hebben op de kwaliteit van het voedsel waardoor de stemming binnen het gezin onder het vriespunt daalt of de gezondheid van de gezinsleden kan in gevaar komen. Zorg dan ook voor goede verlichting, koelmogelijkheden en houd rekening met de windstreek waarop de keuken ligt. Het Oosten en Zuiden kunnen teveel warmte brengen, het Westen teveel vochtigheid wat allemaal van invloed is op de bereiding der spijzen.
Woon je op een étage met een keuken beneden dan is een liftje aan te bevelen. Het liefst dient de keuken naast de eetkamer te liggen met een doorgeefluik om ervoor te zorgen dat het voedsel zo min mogelijk afkoelt . In het huis van mijn grootouders zat zo'n luik, inderdaad erg handig!
Frisse lucht en goede ventilatie was en is belangrijk evenals de eerder genoemde verlichting. Ook tips over de te gebruiken materialen voor het aanrecht, steengraniet en houtgraniet worden aanbevolen daar zij het zindelijkst zijn plus het gemakkelijkst in onderhoud. En onthoud: Alle werkzaamheden die stof verspreiden mogen niet in de keuken verricht worden, dat doe je maar in het souterrain of op zolder!

Het heet niet voor niets kookboek  dus recepten ontbreken niet, er staat ook een kalender in voor de kooptijden van wild en gevogelte, vis, groenten en vruchten. Hoe maak je vis schoon, keur je vlees, vil je een haas, hoe moet je wecken, bereken je braad- en baktijden, kook je lof en schorseneer, bak je taarten, nierbroodjes en koekjes, zet je morellen op brandewijn en hoe maak je leverworst. Allemaal nuttige zaken en nog steeds bruikbaar, ook na 60 of 100 jaar!

Tot slot nog een mooie van Jacob Cats die voorin het boek staat:

Leert, hoe een geestig kock

Tot goeden smaecke brengt een rauwen artisock