dinsdag 26 februari 2013

Schransen en schraalhansen door de eeuwen heen

Rondom eten en drinken zijn vele, vele boeken verschenen niet alleen gevuld met recepten en informatie om ons te leren koken, kennis te laten maken met ingrediënten uit de hele wereld maar ook over achtergrond, geschiedenis.
Het boekje 'Schransen en schraalhansen' uit 1992 van Peter Nijssen behandelt in vogelvlucht het ontstaan van eetgewoonten, tafelmanieren, taboes, mythen,rituelen en gebruiken  vanaf de oudheid tot de jaren negentig van de vorige eeuw.
Dit doet hij op een onderhoudende en duidelijke manier waardoor het boek heel prettig leest.



Tijdens de landbouwrevolutie in De Late Steentijd tussen 8000 en 2700 voor Christus gaven de mensen in het Nabije Oosten langzaam maar zeker hun jagersbestaan op en vestigden zich op vaste plaatsen in het vruchtbare gebied. Stammen eisten de territoria op waaraan zij hun voedsel ontleenden. In deze tijd ontstonden de eerste regels en gebruiken rondom het samen eten niet alleen met de eigen familie of stamgenoten ook met mensen van buitenaf.

Het Oudfranse woord 'compagnon' betekent niets meer of minder dan 'persoon met wie we het brood delen'. Samen eten versterkt banden en vriendschappen en stelt je in staat tot het sluiten van verbonden. Aan tafel is vijandschap uit den boze wat niet wil zeggen dat voedsel nooit gebruikt werd om het leven van je tafelgenoot te verkorten.

In de westerse wereld zijn we tegenwoordig gewoon om met mes en vork te eten, wordt boeren als onbeschoft beschouwd evenals smakken, praten terwijl je aan het kauwen bent en je eten naar binnen schoffelen bekijken we ook met opgetrokken wenkbrauwen.Dat het te maken heeft met veranderende inzichten in hygiëne en omgangsvormen zal duidelijk zijn. Aan de hand van tijdsbeschrijvingen krijg je een goed beeld.
Zoals zo vaak gaven de 'hogere' kringen de aanzet, te beginnen aan het hof , vervolgens werd het opgepikt door de gegoede burgerij en uiteindelijk kwam het bij 'gewone' volk terecht al dan niet met bemoeienis van de mevrouwen die het gepeupel graag de nieuwe normen en waarden op wilden dringen.

Ook in de twintigste eeuw waren eetgewoonten aan veranderingen onderhevig. Wat je van dichtbij haalt is lekker veranderde in wat van ver weg komt smaakt beter. Recepten vanuit de hele wereld bereikten langzaam maar zeker ook de Nederlandse keukens mede dankzij de opkomst van 'De Chinees', 'De Italiaan', 'De Mexicaan' enzovoorts. Waar uit eten gaan vroeger vaak voorbehouden was aan feestelijke gebeurtenissen gaat men nu ook even een hapje eten wanneer men geen zin heeft om te koken. Of we halen frietjes, een broodje shoarma en dergelijke en eten we dus weer lekker met onze handen.

Voor iedereen die geïnteresseerd is in culinaire geschiedenis is dit een boeiend boekje, het enige probleem is dat het niet meer standaard te koop is. Je moet er tegenaan lopen. Maar in de loop der jaren zijn er vele boeken verschenen over culinaire geschiedenis, dit stukje is dan ook bedoeld om je wellicht op een idee te brengen.

Ga voor historische inspiratie vooral eens kijken op Coquinaria, hier vind je vele voorbeelden van interessante literatuur maar ook artikelen, recepten en meer. Aanrader!

Nijssen, Peter - Schransen en schraalhansen, 1992, Amber, 90-5093-222-3



2 opmerkingen:

Antoinette Coops zei

Leuk verhaal! Ken je Lizet Kruyff? Zij duikt ook in de culinaire geschiedenis. Je kunt haar hier lezen http://landentuinbouw.spinazieacademie.nl/ en je kunt haar volgen op Twitter @spinazieacademi. #tipvanflip

Eetlust zei

Dank je Flip :)Natuurlijk ken en volg ik Lizet, heb een boek van haar in de kast staan. Nog niet beschreven hier...meteen idee voor de nieuwe boekenkastpost :)