Tilburgs Kookbuukske

 Als inwoonster van Tilburg mag het 'Tilburgs Kookbuukske' uiteraard niet in de kookboekencollectie ontbreken.

Het voorplat vermeldt dat dit boek opgedragen wordt aan alle Tilburgse vrouwen die elke dag weer van weinig een goede maaltijd op tafel wisten te brengen en zo de Tilburgers groot hebben gebracht.
En zo is het maar net! Het gros van de Tilburgers leefde vroeger van de textielindustrie en dat was geen vetpot. Tel daar de grote gezinnen bij op, meneer pastoor kwam rustig checken of er weer een nieuw schaapje voor de katholieke kudde op stapel stond, en je kunt wel raden dat er met weinig veel monden gevoed moesten worden. De moeders waren echter niet voor een kleintje vervaard, met veel creativiteit wisten ze iedere dag een maaltijd op tafel te zetten, alle restjes werden bewaard en weer in een ander gerecht verwerkt. Daar kunnen we nog veel van leren!

Iets wat ik ook herken als import Tillburgse is de gastvrijheid, geen gast mag het aan iets ontbreken. Een volle koektrommel op tafel betekende niet dat je zonder je te generen de hele inhoud naar binnen kon werken maar was een teken om te laten zien dat je welkom was en... want Tilburgers hielden er wel een beetje van om de schone schijn op te houden...dat je geld had om koekjes bij de bakker te kopen.
Net als overal ter wereld waren feesten een hoogtepunt, iedereen probeerde zo goed mogelijk voor de dag te komen want over feesten werd lang en breed nagepraat, je wilde echt niet van zuinigheid beticht worden.

Er zijn verschillende gerechten en gebruiken die iedere Tilburger wel kent, hetzij van horen zeggen hetzij van huis uit. Waar ook mijn kinderen mee opgegroeid zijn, zijn de Nieuwjaarskoeken. De vorm is altijd ovaal en met glazuur wordt er een wens opgeschreven. Men zegt dat hoe ouder de koek, hoe lekkerder het wordt, de kans om oud te worden hebben die koeken bij ons nog nooit gekregen. De traditie van Nieuwjaarskoeken kent men in meer streken en landen,  bijzonder is wel dat deze traditie in Tilburg nooit in de vergetelheid is geraakt. Wie het niet kent kan qua smaak denken aan taaitaai, dan kom je aardig in de buurt.

Natuurlijk zijn wij trots op onze kermis, de grootste van de Benelux, en ook de duurste hoor je de laatste jaren steeds vaker. Ik ben niet zo'n kermismens al blijft een avondje rondstruinen met vrienden altijd erg vermakelijk, kwestie van verstand op nul en je maar onderdompelen in de massa, de herrie, geuren van oliebollen, hamburgers, worst, vis en suikerspin zodat je na de eerste vier stappen al zo misselijk als een hond bent. En dan moet de avond nog beginnen. Dit terzijde.
Kermis en paling zijn in Tilburg dikke maten, nog steeds bestaat de gewoonte om een 'buske pòlling' mee naar huis te nemen. Een gebruik dat mijn schoonmoeder nog tot vorig jaar in ere hield.

Onvolprezen Tilburgs, dat kunnen we slaoj meej aaj meej jèùn meej èèrpel noemen. De eerste keer dat ik dit iemand uit hoorde spreken en dat zal manlief of schoonmoeder wel geweest zijn verschoot ik bijna van kleur. Geen flauw idee waar ze het over hadden. Jullie wel of zal ik het even vertalen?
Sla met ei met ui met aardappels dus. En verwerkt als slaatje, de hele boel werd met elkaar plus slasaus vermengd. Bijzonder geschikt voor de vrijdag aangezien er op die dag geen vlees werd gegeten omdat de vrijdag vastendag was en voor veel mensen natuurlijk nog steeds is.

Dit boek staat vol verhalen over de Tilburgse kookhistorie. Het is samengesteld door Paul Spapens en Martin Willemsen. Spapens, journalist en schrijver van een groot aantal boeken over de geschiedenis en cultuur van Tilburg en Brabant, heeft als eerste bovengenoemde historie onderzocht en beschreven.
Willemsen  heeft als chef-kok zijn creativiteit gebruikt om de recepten in dit boek te bewerken en een eigentijds tintje te geven.

 De recepten komen uit kookboeken en schriften van een aantal Tilburgse vrouwen maar zoals dat met zoveel  dingen gaat, denk aan verhalen, werden ook recepten vroeger van moeder op dochter doorgegeven. Zoals één van de vrouwen zegt ' We kookten zo eenvoudig, het meeste kon je wel onthouden'.
Tegenwoordig koken we zo'n beetje de hele wereld rond, iedere dag AGV of AG is voor velen een gruwel, ook voor ondergetekende. Maar vroeger had je die keus helemaal niet. Als het bonentijd was at je gewoon week in, week uit bonen, klaar, nie mauwen zoals ze dan hier zeggen.

Het is heerlijk lezen in boeken als dit, er valt ook nog veel meer te vertellen maar voor vandaag laat ik het hier bij. Terugkomen op dit boek doe ik zeker nog een keer en er moet nog uit gekookt worden natuurlijk, misschien wel rundsrolleke meej un soepke.

 Het Tilburgs Kookbuukske is een uitgave van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en de Stichting Tilburge Taol, 1997, 2e druk, auteurs Paul Spapens en Martin Willemsen.
ISBN 90-71840-33-6